HABERLER NEWS NEWS
The Consul General of Croatia in İstanbul Mrs. Ivana Zerec and the Consul General of Slovakia in Istanbul Mrs. Veronica Lombardini visited the Orphanage Building on May 23, 2023, and were guided by the architect Mr. Korhan Gümüş, who explained to them the history of the iconic building as well as the foreseen restoration process
In view of the completion of the works for the first tender, which concerns the partial support of the Orphanage in Pringipo, the restoration of the school building, and the installation of a construction site, a briefing meeting was held with the His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew by the coordination team, the scientific committee of the project and their partners. His All-Holiness Ecumenical Patriarch welcomed the attendees and then Mr. Lakis Vingas, project coordinator, gave a brief report on the actions taken so far by the coordinating team. Then architect Rabia Şengün presented the stages and results of the tender while Prof. Oğuz Ceylan on behalf of the scientific committee offered their feedback on the progress of the work.
On 29th April 2023, representatives of Unesco Switzerland visited the site of the Orphanage. Specifically, Mrs. Denise Bax, Secretary of the UNESCO Creative Cities Network, and Qiaobo Ni, a partner of the Network together with three representatives of the Metropolitan Municipality of Istanbul were at the site where they were accompanied by our partners Damla Acar and Saadet Ersin who informed about the stages of our work.
On 24th April 2023, the Oslo Society, an association founded in 1811, which plays an important role in the preservation of the cultural heritage of Oslo, Norway, and is an active member of the Europa Nostra Network (Oslo Byes Vel ), visited the Orphanage.
|The 35 members, led by Ole Rikard Høisæther, Secretary General, and Christina Aas, President of the association, were welcomed by the project coordinator Laki Vingas. Afterward, the architect Mrs. Damla Acar, and Mrs. Burçin Altınsay Özgüner, President of Icomos Turkey, gave the necessary briefing, giving technical details, about the first stage of the tender.
We worked in the field with our scientific committee and the companies of interest.
To be able to give better news in the coming days we continue our work with meticulous efforts.
Dear Friends of the Orphanage,
Another year has passed in which we worked with patience and perseverance to implement the Büyükada Greek Orphanage restoration project. We welcome 2023 with the great news of the beginning of the restoration of the school building of the Orphanage and we continue with confidence and determination to achieve our goal.
Your support, which we always feel in this long-term journey, is very valuable to us. We sincerely wish you a Merry Christmas and a new year filled with health, prosperity, happiness and success.
The maintenance and reconstruction of this building, with an area of 1000 sq.m., will enable the operation of a multifunctional space, which will be necessary for the restoration of the main building of the Orphanage.
Του Δρ. Συμεών Σολταρίδη
Ιστορία
Η πρόσφατη απόφαση της Υπηρεσίας Προστασίας Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού της Τουρκίας, η οποία ενέκρινε τα σχέδια αναστήλωσης του σχολικού κτιρίου του Ορφανοτροφείου, και η αδειοδότηση της αποκατάστασης του κτιρίου, που είναι παράρτημα του Ιδρύματος, χαροποίησε την Ομογένεια και δικαίωσε όλους όσους αγωνίστηκαν για τον σκοπό αυτό παρά τα εμπόδια τα οποία υπήρξαν στο παρελθόν.
Αυτή η άδεια έδωσε το έναυσμα για μια ιστορική ανασκόπηση γύρω από το Ίδρυμα αλλά κυρίως το σχολείο και τα βιώματα που είχαν μαθητές που σπούδασαν σε αυτό καθώς και εκπαιδευτικοί που εργάστηκαν εδώ.
Σκοπός της αρθρογραφίας που θα αναπτυχθεί σε τρεις συνέχειες είναι να γνωρίσει το κοινό εν συντομία την ιστορία αυτών των Ιδρυμάτων αγάπης της Πόλης.
Ιστορία των Ορφανοτροφείων
Μικρά Ορφανοτροφεία υπήρχαν διάσπαρτα σε όλη την Πόλη από το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αι.. Κατά συνοικία ή και ακόμη κατά Κοινότητες και περιοχές. Για την ίδρυση τους μέσα στην Ομογένεια έπαιξαν ρόλο οι πόλεμοι, όπως ο Κριμαϊκός και οι Βαλκανικοί. Επίσης το γεγονός ότι Ρωμιοί Ορθόδοξοι από πολλές περιοχές της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για λόγους βιοποριστικούς εγκαθίσταντο στην Πόλη. Τα ιδρύματα αυτά διέθεταν «παραμάνες» ή «τροφούς » ή «θηλάστρες».
Ένα τέτοιο σημαντικό Ίδρυμα ήταν με επίκεντρο την Παναγία των Εισοδίων Σταυροδρομίου «τα Ορφανά της Παναγίας», που ιδρύθηκε το 1837 και διοικούνταν από την Κεντρική Εφορεία της Κοινότητας. Το 1904 στον Κανονισμό «της εν Σταυροδρομίω Αδελφότητος Τα Ορφανά της Παναγίας», τον οποίο παραθέτει ο Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος στο πόνημά του «τα Έκθετα», που εκδόθηκε το 2018 στο άρθρο 1, γράφει «Συνιστάται εν Σταυροδρομίω Αδελφότης υπό τον τίτλον «Τα Ορφανά της Παναγίας», σκοπούσα την περίθαλψιν και συντήρισιν των εν τη περιφερεία του Σταυροδρομίου βρεφών, άτινα αγνώστων όντα γονέων εγκαταλείπονται λάθρα εις τους Ναούς της ενορίας και τους περιβόλους αυτών».
Αργότερα ιδρύθηκε η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυριών του Πέρα που ασχολήθηκε με αυτά. Σκοπός της ίδρυσης της Αδελφότητας βάσει του Κανονισμού του 1895 είναι «η αρωγή των εν τη περιφερεία Σταυροδρομίου πτωχών και πένητων» ενώ στο άρθρο γ΄ σημειώνεται «δια παροχής βοηθημάτων αναλόγως των πόρων της Αδελφότητος , εις ανηλίκους, ορφανούς, χήρας, γέροντας, και τους μη δυναμένους να εργασθώσιν αναπήρους».
Μετά πάροδο ετών από την Παναγία τα μεν αγόρια στέλνονταν στο Ορφανοτροφείο του Βαλουκλή και στην Πρίγκηπο. Ενώ τα κορίτσια, όπως σημειώνει ο Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος, «σε οικογένειες επιλεγόμενες για το ήθος τους όπου συνήθως έμεναν, είτε αποκαθιστάμενα είτε γερνούσαν στα σπίτια φιλοξενίας των όπου υπηρετούσαν μια ζωή ως παραδουλεύτρες».
Ίδρυμα Βαλουκλή -Πριγκήπου
Ο πρώτος ιδρυτής των Ορφανοτροφείων στην Πόλη ήταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γερμανός ο Δ΄, ο οποίος ολοκλήρωσε τις εργασίες για την ανοικοδόμηση του τότε υπάρχοντος ακινήτου στην περιοχή του Επταπυργίου, που από το 1853πλέον λειτουργούσε ως Ορφανοτροφείο με σκοπό «να διασώσει και προφυλάξει τα ορφανά και απόκληρα παιδιά της Ομογένειας». Το 1882 οι τρόφιμοι ήταν 150 και φοιτούσαν σε σχολείο με τρεις τάξεις και παρακολουθούσαν μαθήματα ραπτικής, υποδηματοποιίας και κηπουρικής. Ο σεισμός όμως του 1894 το κατέστρεψε. Τότε αποφασίστηκε να μεταφερθεί στο κτίριο του Γηροκομείου από το οποίο οι τρόφιμοι είχαν μεταφερθεί στο Νοσοκομείο Βαλουκλή. Με προσπάθειες είχε ανεγερθεί σε διόροφο κτίριο, όπου το 1901 ζούσαν 150 ορφανά.
Όταν ο Ανδρέας Συγγρός επισκέφθηκε τα ορφανά και είδε τις απαράδεκτες εγκαταστάσεις που διέμεναn, υποσχέθηκε την ανέγερση νέου οικήματος οπότε και κληροδότησε την δημιουργία με 15.000 Οθωμανικές χρυσές λίρες.
Όρος απαράβατος η ανέγερσή του μακράν του Επταπυργίου και όπως σημειώνει ο Ιωάννης Σιδηράς όπως «το νέον Ορφανοτροφείον μεταφερθή μακράν του εθνικού νοσοκομείου, διότι εθεώρει την ανίδρυσίν του εν Επταπυργίω ως επιβλαβή δια τα ορφανά μας υπό πάσαν άποψιν».
Το όνειρο πραγματοποιήθηκε επί Πατριαρχίας του Ιωακείμ του Γ΄, ο οποίος αγόρασε τίτλους κυριότητας και έγινε η μεταγραφή της πράξης στο όνομα του Οικουμενικού Πατριαρχείου του ξύλινου κτιρίου στην Πρίγκηπο δίπλα στη Μονή του Χριστού. Αρωγός υπήρξε η Ελένη Ζαρίφη, σύζυγος Γεωργίου, η οποία αγόρασε το ξενοδοχείο που ανήκε στην εταιρεία Sosiete des Grand Hotels Europeens με Πρόεδρο τον Μωρίς Μποσδάρι αντί 3.700 χρυσών λιρών. Το ακίνητο βγήκε προς πώληση αφού ο Σουλτάνος δεν έδωσε άδεια να χρησιμοποιηθεί για τουριστικούς λόγους αρνούμενος τη δημιουργία καζίνου.
Το 1902 εκδόθηκε Αυτοκρατορικό Διάταγμα που «επέτρεπε να εγκατασταθεί το Ορφανοτροφείο εις Πρίγκηπον, πράγμα το οποίον αναφέρεται και εις τον τίτλον ιδιοκτησίας».
Έτσι στις 21 Μαίου του 1903 το μεγαλοπρεπές οίκημα δέχθηκε τους πρώτους οικοτρόφους-υποτρόφους άρρενες τρόφιμους . Ορφανά από έναν γονιό, από δύο γονιούς, προσφυγόπουλα και παιδιά των οποίων οι γονείς έδιναν κάποια «δίδακτρα» .
Ο Γενικός Κανονισμός του εν Πριγκήπω Εθνικού Ορφανοτροφείου του 1903
Όπως παραθέτει ο Μητροπολίτης Μύρων κ.Χρυσόστομος στον Θ΄τόμο του έργου του «Και ο λόγος περί Κανονισμών», αυτός ο κανονισμός υποβλήθηκε στις δύο συνεδριάσεις των δύο σωμάτων στις 4 Ιουλίου και 2 Αυγούστου 1903 και αφού επικυρώθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κυρό Ιωακείμ τέθηκε σε ενέργεια.
Ο σκοπός του Ιδρύματος αναγράφεται στο Α΄Κεφάλαιο στο άρθρο 1. Γράφει: «Το εν Επταπυργίω τέως υφιστάμενον Εθνικόν Ορφανοτροφείον , μετατεθέν εσχάτως, αποφάσει των δύο Διοικητικών της Εκκλησίας Σωμάτων και υψηλή Αυτοκρατορική επινεύσει, εις το εν Πριγκήπω παρά την Μονήν του Χριστού κτίριον «Πρίγκηπο Παλάς», χειραφετείται από της Εφορίας των Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων, τη συγκατεθέση αυτής και αποτελεί χωριστόν ίδρυμα διοικούμενον υπό ιδίας Εφορίας. Σκοπός του Εθνικού τούτου Ορφανοτροφείου είναι η εν αυτώ εγκατάστασις διατροφή και θρησκευτική ηθική, πνευματική και επαγγελματική μόρφωσις των εξ Επταπυργίου προσληφθέντων 140 ορφανών και των από τούδε, συμφώνως τω παρόντι Κανονισμώ προσληφθισομένων».
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο «Κανονισμός της εσωτερικής λειτουργίας του εν Πριγκήπω Εθνικού Ορφανοτροφείου» όπως τον καταγράφει ο Μητροπολίτης Μύρων κ.Χρυσόστομος στο ίδιο έργο του.
Το πρόγραμμα των μαθητών του σχολείου σύμφωνα με τον κανονισμό διαμορφωνόταν ως εξής:
«8 η ώρα τα ορφανά μπαίνουν στο διδακτήριο. Κατά το πρόγραμμα της σχολής οι τέσσερις κατώτερες τάξεις διδάκονται 5-6 ώρες , οι δε δύο τελευταίες ( Ε+ ΣΤ) που συμπληρώνουν το 12 ο έτος ηλικίας στις 09.00 πηγαίνουν στα τεχνουργεία , ασχολούνται με τις τέχνες, κάνουν μαθήματα θεωρητικά μόνο 2 ώρες , που γίνονται από τις 07.00 μέχρι τις 09.00.
Μεσημεριανό στις 12.00. Μετά το φαγητό σχολείο μέχρι τις 17.00.
Στις 17.00 σπουδαστήριο μέχρι τις 19.00. Στις 19.00 βραδινό και στις 20.00 ύπνος» .
Όσον αφορά το διδακτικό προσωπικό, προβλεπόταν ότι:
Οι δάσκαλοι του Ορφανοτροφείου υπάγονται στην άμεση εποπτεία του Διευθυντή, καθήκον τους δε πρώτιστο είναι η διαπαιδαγώγηση των ορφανών και η διδασκαλία αυτών προς τα γράμματα.
Ιστορία Ορφανοτροφείου Θηλέων
Στο μεταξύ το 1905, ο μεγάλος ευεργέτης Καππαδόκης από την Μουταλάσκη και Κωνσταντινοπολίτης, ο Συμεών Σινιόσογλου, με επιστολή του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιωακείμ τον Γ΄ ενημερώνει το Φανάρι ότι επιχορηγεί με 10.000 Οθωμανικές χρυσές λίρες την ίδρυση Ορφανοτροφείου Θηλέων που θα φέρει την ονομασία του. Το Ορφανοτροφείο θα χτιζόταν στο οροπέδιο του νησιού Πρώτη στην Μονή του Χριστού, στην Μονή της Μεταμορφώσεως που ανάγεται στην βυζαντινή εποχή.
Κάτι που κάνει τον Πατριάρχη και την Ιερά Σύνοδο να τον ευχαριστήσουν εγγράφως και να αποδεχθούν το αίτημα του. Συγκεκριμένα στις 23/6 Ιουλίου 1905 σε επιστολή του σημειώνει «την ίδρυση και συντήρηση Ορφανοτροφείου θηλέων , που στο εξής θα ονομάζονταν Ορφανοτροφείον των Θηλέων της Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητος Συμεών Σινιόσογλου».Χαρακτηρίστηκε δε λόγω των φιλανθρωπικών του προσφορών «ευεργέτης των ορφανών».
Κανονισμός του εν τη νήσω Πρώτη Εθνικού Ορφανοτροφείου των Θηλέων Συμεών Σινιόσογλου
Ο Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος στον τόμο Θ΄του έργου του παραθέτει τον Κανονισμό του παρόντος Ορφανοτροφείου , κεφάλαιο Α΄, Άρθρο 1 και σημειώνει ότι «ιδρύεται εν τη νήσω Πρώτη «Εθνικόν Ορφανοτροφείον των Θηλέων , Συμεών Σινιόσογλου» από του ιδρυτού επωνυμούμενον. Ούτω και η σφραγίς αυτού φέρει την επιγραφήν « Εθνικόν Ορφανοτροφείον των Θηλέων Συμεών Σινιόσογλου» και το έτος της ιδρύσεως μετά της εικόνος του Σωτήρος εν τω μέσω. Εορτή δ΄αυτού ορίζεται η 8η Σεπτεμβρίου».
Η Λήδα Ιστικοπούλου στην μελέτη της με τίτλο «Συμεών Σινιόσογλου – Ο Μουταλασκηνός και Κωνσταντινουπολίτης» που δημοσιεύθηκε στον τόμο του 2003 του περιοδικού «Παρνασσός», γράφει ότι για το έργο του αυτό ο Μητροπολίτης Καισαρείας Ιωάννης έγραψε «απελπισθείς και προαισθανόμενος το μοιραίον τέλος κατέλιπεν ιεράν περί των Ορφανοτροφείων παραγγελίαν, ονομάσας προστάτην του λοιπού και πατέρα των Ορφανών τον μέγαν των Ορφανοτροφείων ευεργέτην, εξοχώτατον Συμεωνάκην Σινιόσογλου».
Από το 1915 αρχίζει η «περιπλάνηση» του Ορφανοτροφείου αφού το κτίριο επιτάχτηκε από τις αρχές λόγω του πολέμου για να εγκατασταθεί η Στρατιωτική Σχολή Κούλελι. Αργότερα Γερμανοί στρατιώτες, μετά Ρώσοι πρόσφυγες, οι λεγόμενοι « Λευκοί Ρώσοι», οι οποίοι και προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στο κτίριο. Τότε τα παιδιά μεταφέρθηκαν στην Ελληνική Εμπορική Σχολή Χάλκης και αργότερα στην Θεολογική Σχολή Χάλκης.
Κανονισμός του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου και της Εθνικής Στέγης Θηλέων Χάλκης
Το 1921 Ο Αναπληρωτής Τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου Μητροπολίτης Καισαρείας Κυρός Νικόλαος υπογράφει τον Κανονισμό «του εν Πριγκήπω Εθνικού Ορφανοτροφείου «Αρρένων» και της εν Χάλκη Εθνικής Στέγης «Θηλέων». Τον Κανονισμό παραθέτει ο Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος στο ίδιο έργο του στον τόμο Θ΄. Σημειώνει τον σκοπό : «Το παρά την Μονήν του Χριστού εν Πριγκήπω και εν ιδιοκτήτω κτιρίω …..υφιστάμενον και λειτουργούν Εθνικόν Ορφανοτροφείον των Αρρένων συνενωθέν υπό όρους μετά της εν αυτώ και της εν Χάλκη λειτουργούσης Εθνικής Στέγης , δυνάμει των υπό ημερομηνίαν 9 Οκτωβρίου 1920 και 29 Ιανουαρίου 1921 αποφάσεων του Δ.Ε.Μ. Συμβουλίου σκοπεί την περίθαλψιν , ως και την θρησκευτικήν, ηθικήν, πνευματικήν και επαγγελματικήν μόρφωσιν απόρων ομογενών ορφανών».
Η ταλαιπωρία όμως ήταν επώδυνη και για τα κορίτσια της Πρώτης αφού επιτάχθηκε και το δικό τους Ορφανοτροφείο. Τότε αποφασίσθηκε να μεταφερθούν μέχρι το 1927 στα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Βαλουκλή και στην συνέχεια στην Ελληνική Εμπορική Σχολή Χάλκης. Η ταλαιπωρία των παιδιών έληξε το 1942, όταν επέστρεψαν όλα τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, στην Πρίγκηπο, στο «σπίτι» τους.
Για την ιστορία, μετά την απαγόρευση της λειτουργίας από τις αρχές του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου το 1964, όπως είναι γνωστό, τα παιδιά μεταφέρθηκαν σε κάποια μοναστήρια. Στην Μονή του Χριστού, δίπλα στο Ορφανοτροφείο, που ανάγεται στην βυζαντινή εποχή και αναφέρεται στην εποχή του Μανουήλ Κομνηνού του Α΄ τα κορίτσια και στην Μονή του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται κάτω από τον Άγιο Γεώργιο τον Κουδουνά και απέναντι από την Αντιρρόβυθο τα αγόρια.
Συνένωση των Ορφανοτροφείων Πριγκήπου και Χάλκης
Το 1942 ενώνονται τα δύο Ορφανοτροφεία Πριγκήπου και Χάλκης που είχε ιδρυθεί το 1919 και φιλοξενούσε κορίτσια. Αναφέρει ο Άρης Κυριαζής, ο οποίος δημοσιεύει στο προσωπικό του αρχείο τον «Κανονισμό και τον Κανονισμό της Εσωτερικής Λειτουργίας του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου «αρρένων» και του Ορφανοτροφείου της Χάλκης «θηλέων».
Σχετικά με τον σκοπό συνένωσης στο άρθρο 1 γίνεται γνωστό ότι «στο «συνενωθέν» Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου με την Εθνική Στέγη της Χάλκης δυνάμει των υπό ημερομηνίας 9 Οκτωβρίου 1920 και 29 Ιανουαρίου 1921, σκοπεί την περίθαλψην, ως και την θρησκευτικήν, ηθικήν, πνευματικήν και επαγγελματικήν μόρφωσην απόρων ομογενών ορφανών». Στο άρθρο 2, σημειώνεται «Το τμήμα « Θηλέων της Εθνικής Στέγης» που παραμένει στην Χάλκη που είναι εξάρτημα του Εθνικού Ορφανοτροφείου που είναι διοικητικά και οικονομικά ενωμένο ονομάζετε «Εθνική Στέγη Θηλέων».
O Χρήστος Μαυροφρύδης, σημειώνει ότι από το 1942 κατοικούν κάτω από την ίδια στέγη αγόρια και κορίτσια , ότι από το 1919 έως το 1942 στο Ορφανοτροφείο θηλέων στην Χάλκη φοίτησαν 2.342 ενώ στο Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου από την χρονιά ίδρυσης του, το 1903 μέχρι το 1958 φοίτησαν 5.744 παιδιά. Στο ίδιο διάστημα τα δύο Ιδρύματα «ανέθρεψαν 9.068 άπορα και απόκληρα ορφανά». Οι εγκαταστάσεις του σχολείου που ήταν στον περίβολο του Ιδρύματος βρίσκονταν περίπου 500 μέτρα από το κεντρικό κτίριο. Είναι χαρακτηριστικό πως κατασκευάστηκε εσωτερικός περίβολος που διαχώριζε το χώρο του σχολείου από αυτόν του κτιρίου του Ορφανοτροφείου. Υπήρχαν δε αυλόπορτες ώστε τα παιδιά να αισθάνονται ότι φοιτούν σε άλλο χώρο και όχι στον τόπο διαμονής τους.
Σχετικά με το παλαιό σχολικό κτίριο του Ορφανοτροφείου των 13 δωματίων και την ανανέωση του, γράφει η Μαρίκα Χάτσου, που υπήρξε τελευταία διευθύντρια του σχολείου στο πόνημα της «Η πορεία και το τέλος του Εθνικού Ορφανοτροφείου» ότι «ο φιλογενής Ευεργέτης Κυριάκος Παμούκογλου ανέλαβε την αναγκαία δαπάνη για να αποκτήσει το Ορφανοτροφείο σγχρονισμένο σχολείο, ανακαινίζοντας από τα θεμέλια το άχρηστο, ξύλινο, παλαιό κτίριο το οποίο βρισκόταν στον περίβολο του ιδρύματος» και το οποίο « άρχισε να λειτουργεί το 1959».
Παίρνοντας η Ομογένεια αφορμή από τις ελευθερίες που παρείχαν τα διατάγματα Χάττι Σερίφ και Χάττι Χουμαγιούν ιδρύθηκαν σχολεία βασιζόμενοι στο σκεπτικό ότι «σκοπός της Ελληνικής Ομογενειακής παιδείας στην Κωνσταντινούπολη είναι η διατήρηση της ιδιαιτερότητας που έχει σχέση με την ομογενειακή ταυτότητα. Ο τρόπος με το οποίο επιτυγχάνεται αυτό είναι η διδασκαλία, η καλλιέργεια και η διάδοση και διάσωση της γλώσσας». Μεταξύ των πολλών εκπαιδευτηρίων ήταν και του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου.
Από πηγές μαθαίνουμε ότι στο Εθνικό πλέον Ορφανοτροφείο λειτουργούσε αστική σχολή έξι τάξεων που κατά το πρόγραμμα που καταρτίστηκε στο Φανάρι «επιδίωκε την διάπλαση του ήθους των ορφανών και την διαμόρφωση ηθικού χαρακτήρα, την απόκτηση πρακτικών γνώσεων για την περεταίρω ζωή τους».
«Περί της εκπαιδεύσεως των Ορφανών»
«Το Ορφανοτροφείον παρέχει εις τα ορφανά την συνήθη πρώτην αστικήν παίδευσιν ήτις τείνει εις άρτιαν μεν θρησκευτικήν εν τη πίστη ημών μόρφωσιν, την απόκτησιν δε γνώσεων της νεοελληνικής, πραγματολογίας, γεωγραφίας, ιστορίας, μαθηματικών, φυσικών, ανθρωπολογίας και φυσιολογίας».
«Η παίδευσις της ελληνικής γλώσσας θα περιορίζεται στην ορθή ανάγνωση, χρήση και γραφή της καθομιλουμένης, ενώ απαγορεύονται τα αρχαία κείμενα και η γραμματική αυτής. Γενική Ιστορία και γεωγραφία στοιχειωδώς, ειδικώς η γεωγραφία και η ιστορία των νεότερων χρόνων Ελλάδας και Τουρκίας. Τα μαθηματικά πρακτικά ως προς την εφαρμογή τους στο εμπόριο , τέχνες, βιομηχανία. Στοιχειώδεις γνώσεις στις ανθρωπολογικές και φυσιολογικές σπουδές. Από το πρώτο έτος θα διδάσκονται ιχνογραφία ,ζωγραφική, μουσική και μηχανική» .
Σχετικά με τα τεχνικά και επαγγελματικά διδάσκονταν «Μουσική εκκλησιαστική, φωνητική και οργανική, λεπτουργική και επιπλοποιία, σιδηρουργική, υποδηματοποιία, ραπτική, βαφική και τοιχογραφία, γεωπονία, οινοποιία, δενδροκομία και μελισσοτροφία, ανθοκομία και σηροτροφία».
Έτσι συνενώθηκαν τα Ορφανοτροφεία Πριγκήπου και Χάλκης το οποίο από πολύ νωρίς και για κάποιο διάστημα είχε δεχθεί τα κορίτσια του «Ορφανοτροφείου Συμεών Σινιόσογλου» τα οποία το 1927 μετέβησαν στο Ίδρυμα Βαλουκλή. Τελικά ενώθηκαν το 1942 στο Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου .
Ξεκινά λοιπόν μια νέα εποχή για το Ρωμαίικο Σχολείο του Ορφανοτροφείου.
Ιστορία των Ορφανοτροφείων
Μικρά Ορφανοτροφεία υπήρχαν διάσπαρτα σε όλη την Πόλη από το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αι.. Κατά συνοικία ή και ακόμη κατά Κοινότητες και περιοχές. Για την ίδρυση τους μέσα στην Ομογένεια έπαιξαν ρόλο οι πόλεμοι, όπως ο Κριμαϊκός και οι Βαλκανικοί. Επίσης το γεγονός ότι Ρωμιοί Ορθόδοξοι από πολλές περιοχές της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για λόγους βιοποριστικούς εγκαθίσταντο στην Πόλη. Τα ιδρύματα αυτά διέθεταν «παραμάνες» ή «τροφούς » ή «θηλάστρες».
Ένα τέτοιο σημαντικό Ίδρυμα ήταν με επίκεντρο την Παναγία των Εισοδίων Σταυροδρομίου «τα Ορφανά της Παναγίας», που ιδρύθηκε το 1837 και διοικούνταν από την Κεντρική Εφορεία της Κοινότητας. Το 1904 στον Κανονισμό «της εν Σταυροδρομίω Αδελφότητος Τα Ορφανά της Παναγίας», τον οποίο παραθέτει ο Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος στο πόνημά του «τα Έκθετα», που εκδόθηκε το 2018 στο άρθρο 1, γράφει «Συνιστάται εν Σταυροδρομίω Αδελφότης υπό τον τίτλον «Τα Ορφανά της Παναγίας», σκοπούσα την περίθαλψιν και συντήρισιν των εν τη περιφερεία του Σταυροδρομίου βρεφών, άτινα αγνώστων όντα γονέων εγκαταλείπονται λάθρα εις τους Ναούς της ενορίας και τους περιβόλους αυτών».
Αργότερα ιδρύθηκε η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Κυριών του Πέρα που ασχολήθηκε με αυτά. Σκοπός της ίδρυσης της Αδελφότητας βάσει του Κανονισμού του 1895 είναι «η αρωγή των εν τη περιφερεία Σταυροδρομίου πτωχών και πένητων» ενώ στο άρθρο γ΄ σημειώνεται «δια παροχής βοηθημάτων αναλόγως των πόρων της Αδελφότητος , εις ανηλίκους, ορφανούς, χήρας, γέροντας, και τους μη δυναμένους να εργασθώσιν αναπήρους».
Μετά πάροδο ετών από την Παναγία τα μεν αγόρια στέλνονταν στο Ορφανοτροφείο του Βαλουκλή και στην Πρίγκηπο. Ενώ τα κορίτσια, όπως σημειώνει ο Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος, «σε οικογένειες επιλεγόμενες για το ήθος τους όπου συνήθως έμεναν, είτε αποκαθιστάμενα είτε γερνούσαν στα σπίτια φιλοξενίας των όπου υπηρετούσαν μια ζωή ως παραδουλεύτρες».
Ίδρυμα Βαλουκλή -Πριγκήπου
Ο πρώτος ιδρυτής των Ορφανοτροφείων στην Πόλη ήταν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γερμανός ο Δ΄, ο οποίος ολοκλήρωσε τις εργασίες για την ανοικοδόμηση του τότε υπάρχοντος ακινήτου στην περιοχή του Επταπυργίου, που από το 1853πλέον λειτουργούσε ως Ορφανοτροφείο με σκοπό «να διασώσει και προφυλάξει τα ορφανά και απόκληρα παιδιά της Ομογένειας». Το 1882 οι τρόφιμοι ήταν 150 και φοιτούσαν σε σχολείο με τρεις τάξεις και παρακολουθούσαν μαθήματα ραπτικής, υποδηματοποιίας και κηπουρικής. Ο σεισμός όμως του 1894 το κατέστρεψε. Τότε αποφασίστηκε να μεταφερθεί στο κτίριο του Γηροκομείου από το οποίο οι τρόφιμοι είχαν μεταφερθεί στο Νοσοκομείο Βαλουκλή. Με προσπάθειες είχε ανεγερθεί σε διόροφο κτίριο, όπου το 1901 ζούσαν 150 ορφανά.
Όταν ο Ανδρέας Συγγρός επισκέφθηκε τα ορφανά και είδε τις απαράδεκτες εγκαταστάσεις που διέμεναn, υποσχέθηκε την ανέγερση νέου οικήματος οπότε και κληροδότησε την δημιουργία με 15.000 Οθωμανικές χρυσές λίρες.
Όρος απαράβατος η ανέγερσή του μακράν του Επταπυργίου και όπως σημειώνει ο Ιωάννης Σιδηράς όπως «το νέον Ορφανοτροφείον μεταφερθή μακράν του εθνικού νοσοκομείου, διότι εθεώρει την ανίδρυσίν του εν Επταπυργίω ως επιβλαβή δια τα ορφανά μας υπό πάσαν άποψιν».
Το όνειρο πραγματοποιήθηκε επί Πατριαρχίας του Ιωακείμ του Γ΄, ο οποίος αγόρασε τίτλους κυριότητας και έγινε η μεταγραφή της πράξης στο όνομα του Οικουμενικού Πατριαρχείου του ξύλινου κτιρίου στην Πρίγκηπο δίπλα στη Μονή του Χριστού. Αρωγός υπήρξε η Ελένη Ζαρίφη, σύζυγος Γεωργίου, η οποία αγόρασε το ξενοδοχείο που ανήκε στην εταιρεία Sosiete des Grand Hotels Europeens με Πρόεδρο τον Μωρίς Μποσδάρι αντί 3.700 χρυσών λιρών. Το ακίνητο βγήκε προς πώληση αφού ο Σουλτάνος δεν έδωσε άδεια να χρησιμοποιηθεί για τουριστικούς λόγους αρνούμενος τη δημιουργία καζίνου.
Το 1902 εκδόθηκε Αυτοκρατορικό Διάταγμα που «επέτρεπε να εγκατασταθεί το Ορφανοτροφείο εις Πρίγκηπον, πράγμα το οποίον αναφέρεται και εις τον τίτλον ιδιοκτησίας».
Έτσι στις 21 Μαίου του 1903 το μεγαλοπρεπές οίκημα δέχθηκε τους πρώτους οικοτρόφους-υποτρόφους άρρενες τρόφιμους . Ορφανά από έναν γονιό, από δύο γονιούς, προσφυγόπουλα και παιδιά των οποίων οι γονείς έδιναν κάποια «δίδακτρα» .
Ο Γενικός Κανονισμός του εν Πριγκήπω Εθνικού Ορφανοτροφείου του 1903
Όπως παραθέτει ο Μητροπολίτης Μύρων κ.Χρυσόστομος στον Θ΄τόμο του έργου του «Και ο λόγος περί Κανονισμών», αυτός ο κανονισμός υποβλήθηκε στις δύο συνεδριάσεις των δύο σωμάτων στις 4 Ιουλίου και 2 Αυγούστου 1903 και αφού επικυρώθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κυρό Ιωακείμ τέθηκε σε ενέργεια.
Ο σκοπός του Ιδρύματος αναγράφεται στο Α΄Κεφάλαιο στο άρθρο 1. Γράφει: «Το εν Επταπυργίω τέως υφιστάμενον Εθνικόν Ορφανοτροφείον , μετατεθέν εσχάτως, αποφάσει των δύο Διοικητικών της Εκκλησίας Σωμάτων και υψηλή Αυτοκρατορική επινεύσει, εις το εν Πριγκήπω παρά την Μονήν του Χριστού κτίριον «Πρίγκηπο Παλάς», χειραφετείται από της Εφορίας των Εθνικών Φιλανθρωπικών Καταστημάτων, τη συγκατεθέση αυτής και αποτελεί χωριστόν ίδρυμα διοικούμενον υπό ιδίας Εφορίας. Σκοπός του Εθνικού τούτου Ορφανοτροφείου είναι η εν αυτώ εγκατάστασις διατροφή και θρησκευτική ηθική, πνευματική και επαγγελματική μόρφωσις των εξ Επταπυργίου προσληφθέντων 140 ορφανών και των από τούδε, συμφώνως τω παρόντι Κανονισμώ προσληφθισομένων».
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ο «Κανονισμός της εσωτερικής λειτουργίας του εν Πριγκήπω Εθνικού Ορφανοτροφείου» όπως τον καταγράφει ο Μητροπολίτης Μύρων κ.Χρυσόστομος στο ίδιο έργο του.
Το πρόγραμμα των μαθητών του σχολείου σύμφωνα με τον κανονισμό διαμορφωνόταν ως εξής:
«8 η ώρα τα ορφανά μπαίνουν στο διδακτήριο. Κατά το πρόγραμμα της σχολής οι τέσσερις κατώτερες τάξεις διδάκονται 5-6 ώρες , οι δε δύο τελευταίες ( Ε+ ΣΤ) που συμπληρώνουν το 12 ο έτος ηλικίας στις 09.00 πηγαίνουν στα τεχνουργεία , ασχολούνται με τις τέχνες, κάνουν μαθήματα θεωρητικά μόνο 2 ώρες , που γίνονται από τις 07.00 μέχρι τις 09.00.
Μεσημεριανό στις 12.00. Μετά το φαγητό σχολείο μέχρι τις 17.00.
Στις 17.00 σπουδαστήριο μέχρι τις 19.00. Στις 19.00 βραδινό και στις 20.00 ύπνος» .
Όσον αφορά το διδακτικό προσωπικό, προβλεπόταν ότι:
Οι δάσκαλοι του Ορφανοτροφείου υπάγονται στην άμεση εποπτεία του Διευθυντή, καθήκον τους δε πρώτιστο είναι η διαπαιδαγώγηση των ορφανών και η διδασκαλία αυτών προς τα γράμματα.
Ιστορία Ορφανοτροφείου Θηλέων
Στο μεταξύ το 1905, ο μεγάλος ευεργέτης Καππαδόκης από την Μουταλάσκη και Κωνσταντινοπολίτης, ο Συμεών Σινιόσογλου, με επιστολή του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιωακείμ τον Γ΄ ενημερώνει το Φανάρι ότι επιχορηγεί με 10.000 Οθωμανικές χρυσές λίρες την ίδρυση Ορφανοτροφείου Θηλέων που θα φέρει την ονομασία του. Το Ορφανοτροφείο θα χτιζόταν στο οροπέδιο του νησιού Πρώτη στην Μονή του Χριστού, στην Μονή της Μεταμορφώσεως που ανάγεται στην βυζαντινή εποχή.
Κάτι που κάνει τον Πατριάρχη και την Ιερά Σύνοδο να τον ευχαριστήσουν εγγράφως και να αποδεχθούν το αίτημα του. Συγκεκριμένα στις 23/6 Ιουλίου 1905 σε επιστολή του σημειώνει «την ίδρυση και συντήρηση Ορφανοτροφείου θηλέων , που στο εξής θα ονομάζονταν Ορφανοτροφείον των Θηλέων της Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητος Συμεών Σινιόσογλου».Χαρακτηρίστηκε δε λόγω των φιλανθρωπικών του προσφορών «ευεργέτης των ορφανών».
Κανονισμός του εν τη νήσω Πρώτη Εθνικού Ορφανοτροφείου των Θηλέων Συμεών Σινιόσογλου
Ο Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος στον τόμο Θ΄του έργου του παραθέτει τον Κανονισμό του παρόντος Ορφανοτροφείου , κεφάλαιο Α΄, Άρθρο 1 και σημειώνει ότι «ιδρύεται εν τη νήσω Πρώτη «Εθνικόν Ορφανοτροφείον των Θηλέων , Συμεών Σινιόσογλου» από του ιδρυτού επωνυμούμενον. Ούτω και η σφραγίς αυτού φέρει την επιγραφήν « Εθνικόν Ορφανοτροφείον των Θηλέων Συμεών Σινιόσογλου» και το έτος της ιδρύσεως μετά της εικόνος του Σωτήρος εν τω μέσω. Εορτή δ΄αυτού ορίζεται η 8η Σεπτεμβρίου».
Η Λήδα Ιστικοπούλου στην μελέτη της με τίτλο «Συμεών Σινιόσογλου – Ο Μουταλασκηνός και Κωνσταντινουπολίτης» που δημοσιεύθηκε στον τόμο του 2003 του περιοδικού «Παρνασσός», γράφει ότι για το έργο του αυτό ο Μητροπολίτης Καισαρείας Ιωάννης έγραψε «απελπισθείς και προαισθανόμενος το μοιραίον τέλος κατέλιπεν ιεράν περί των Ορφανοτροφείων παραγγελίαν, ονομάσας προστάτην του λοιπού και πατέρα των Ορφανών τον μέγαν των Ορφανοτροφείων ευεργέτην, εξοχώτατον Συμεωνάκην Σινιόσογλου».
Από το 1915 αρχίζει η «περιπλάνηση» του Ορφανοτροφείου αφού το κτίριο επιτάχτηκε από τις αρχές λόγω του πολέμου για να εγκατασταθεί η Στρατιωτική Σχολή Κούλελι. Αργότερα Γερμανοί στρατιώτες, μετά Ρώσοι πρόσφυγες, οι λεγόμενοι « Λευκοί Ρώσοι», οι οποίοι και προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στο κτίριο. Τότε τα παιδιά μεταφέρθηκαν στην Ελληνική Εμπορική Σχολή Χάλκης και αργότερα στην Θεολογική Σχολή Χάλκης.
Κανονισμός του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου και της Εθνικής Στέγης Θηλέων Χάλκης
Το 1921 Ο Αναπληρωτής Τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου Μητροπολίτης Καισαρείας Κυρός Νικόλαος υπογράφει τον Κανονισμό «του εν Πριγκήπω Εθνικού Ορφανοτροφείου «Αρρένων» και της εν Χάλκη Εθνικής Στέγης «Θηλέων». Τον Κανονισμό παραθέτει ο Μητροπολίτης Μύρων κ. Χρυσόστομος στο ίδιο έργο του στον τόμο Θ΄. Σημειώνει τον σκοπό : «Το παρά την Μονήν του Χριστού εν Πριγκήπω και εν ιδιοκτήτω κτιρίω …..υφιστάμενον και λειτουργούν Εθνικόν Ορφανοτροφείον των Αρρένων συνενωθέν υπό όρους μετά της εν αυτώ και της εν Χάλκη λειτουργούσης Εθνικής Στέγης , δυνάμει των υπό ημερομηνίαν 9 Οκτωβρίου 1920 και 29 Ιανουαρίου 1921 αποφάσεων του Δ.Ε.Μ. Συμβουλίου σκοπεί την περίθαλψιν , ως και την θρησκευτικήν, ηθικήν, πνευματικήν και επαγγελματικήν μόρφωσιν απόρων ομογενών ορφανών».
Η ταλαιπωρία όμως ήταν επώδυνη και για τα κορίτσια της Πρώτης αφού επιτάχθηκε και το δικό τους Ορφανοτροφείο. Τότε αποφασίσθηκε να μεταφερθούν μέχρι το 1927 στα Φιλανθρωπικά Καταστήματα Βαλουκλή και στην συνέχεια στην Ελληνική Εμπορική Σχολή Χάλκης. Η ταλαιπωρία των παιδιών έληξε το 1942, όταν επέστρεψαν όλα τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, στην Πρίγκηπο, στο «σπίτι» τους.
Για την ιστορία, μετά την απαγόρευση της λειτουργίας από τις αρχές του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου το 1964, όπως είναι γνωστό, τα παιδιά μεταφέρθηκαν σε κάποια μοναστήρια. Στην Μονή του Χριστού, δίπλα στο Ορφανοτροφείο, που ανάγεται στην βυζαντινή εποχή και αναφέρεται στην εποχή του Μανουήλ Κομνηνού του Α΄ τα κορίτσια και στην Μονή του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται κάτω από τον Άγιο Γεώργιο τον Κουδουνά και απέναντι από την Αντιρρόβυθο τα αγόρια.
Συνένωση των Ορφανοτροφείων Πριγκήπου και Χάλκης
Το 1942 ενώνονται τα δύο Ορφανοτροφεία Πριγκήπου και Χάλκης που είχε ιδρυθεί το 1919 και φιλοξενούσε κορίτσια. Αναφέρει ο Άρης Κυριαζής, ο οποίος δημοσιεύει στο προσωπικό του αρχείο τον «Κανονισμό και τον Κανονισμό της Εσωτερικής Λειτουργίας του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου «αρρένων» και του Ορφανοτροφείου της Χάλκης «θηλέων».
Σχετικά με τον σκοπό συνένωσης στο άρθρο 1 γίνεται γνωστό ότι «στο «συνενωθέν» Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου με την Εθνική Στέγη της Χάλκης δυνάμει των υπό ημερομηνίας 9 Οκτωβρίου 1920 και 29 Ιανουαρίου 1921, σκοπεί την περίθαλψην, ως και την θρησκευτικήν, ηθικήν, πνευματικήν και επαγγελματικήν μόρφωσην απόρων ομογενών ορφανών». Στο άρθρο 2, σημειώνεται «Το τμήμα « Θηλέων της Εθνικής Στέγης» που παραμένει στην Χάλκη που είναι εξάρτημα του Εθνικού Ορφανοτροφείου που είναι διοικητικά και οικονομικά ενωμένο ονομάζετε «Εθνική Στέγη Θηλέων».
O Χρήστος Μαυροφρύδης, σημειώνει ότι από το 1942 κατοικούν κάτω από την ίδια στέγη αγόρια και κορίτσια , ότι από το 1919 έως το 1942 στο Ορφανοτροφείο θηλέων στην Χάλκη φοίτησαν 2.342 ενώ στο Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου από την χρονιά ίδρυσης του, το 1903 μέχρι το 1958 φοίτησαν 5.744 παιδιά. Στο ίδιο διάστημα τα δύο Ιδρύματα «ανέθρεψαν 9.068 άπορα και απόκληρα ορφανά». Οι εγκαταστάσεις του σχολείου που ήταν στον περίβολο του Ιδρύματος βρίσκονταν περίπου 500 μέτρα από το κεντρικό κτίριο. Είναι χαρακτηριστικό πως κατασκευάστηκε εσωτερικός περίβολος που διαχώριζε το χώρο του σχολείου από αυτόν του κτιρίου του Ορφανοτροφείου. Υπήρχαν δε αυλόπορτες ώστε τα παιδιά να αισθάνονται ότι φοιτούν σε άλλο χώρο και όχι στον τόπο διαμονής τους.
Σχετικά με το παλαιό σχολικό κτίριο του Ορφανοτροφείου των 13 δωματίων και την ανανέωση του, γράφει η Μαρίκα Χάτσου, που υπήρξε τελευταία διευθύντρια του σχολείου στο πόνημα της «Η πορεία και το τέλος του Εθνικού Ορφανοτροφείου» ότι «ο φιλογενής Ευεργέτης Κυριάκος Παμούκογλου ανέλαβε την αναγκαία δαπάνη για να αποκτήσει το Ορφανοτροφείο σγχρονισμένο σχολείο, ανακαινίζοντας από τα θεμέλια το άχρηστο, ξύλινο, παλαιό κτίριο το οποίο βρισκόταν στον περίβολο του ιδρύματος» και το οποίο « άρχισε να λειτουργεί το 1959».
Παίρνοντας η Ομογένεια αφορμή από τις ελευθερίες που παρείχαν τα διατάγματα Χάττι Σερίφ και Χάττι Χουμαγιούν ιδρύθηκαν σχολεία βασιζόμενοι στο σκεπτικό ότι «σκοπός της Ελληνικής Ομογενειακής παιδείας στην Κωνσταντινούπολη είναι η διατήρηση της ιδιαιτερότητας που έχει σχέση με την ομογενειακή ταυτότητα. Ο τρόπος με το οποίο επιτυγχάνεται αυτό είναι η διδασκαλία, η καλλιέργεια και η διάδοση και διάσωση της γλώσσας». Μεταξύ των πολλών εκπαιδευτηρίων ήταν και του Ορφανοτροφείου της Πριγκήπου.
Από πηγές μαθαίνουμε ότι στο Εθνικό πλέον Ορφανοτροφείο λειτουργούσε αστική σχολή έξι τάξεων που κατά το πρόγραμμα που καταρτίστηκε στο Φανάρι «επιδίωκε την διάπλαση του ήθους των ορφανών και την διαμόρφωση ηθικού χαρακτήρα, την απόκτηση πρακτικών γνώσεων για την περεταίρω ζωή τους».
«Περί της εκπαιδεύσεως των Ορφανών»
«Το Ορφανοτροφείον παρέχει εις τα ορφανά την συνήθη πρώτην αστικήν παίδευσιν ήτις τείνει εις άρτιαν μεν θρησκευτικήν εν τη πίστη ημών μόρφωσιν, την απόκτησιν δε γνώσεων της νεοελληνικής, πραγματολογίας, γεωγραφίας, ιστορίας, μαθηματικών, φυσικών, ανθρωπολογίας και φυσιολογίας».
«Η παίδευσις της ελληνικής γλώσσας θα περιορίζεται στην ορθή ανάγνωση, χρήση και γραφή της καθομιλουμένης, ενώ απαγορεύονται τα αρχαία κείμενα και η γραμματική αυτής. Γενική Ιστορία και γεωγραφία στοιχειωδώς, ειδικώς η γεωγραφία και η ιστορία των νεότερων χρόνων Ελλάδας και Τουρκίας. Τα μαθηματικά πρακτικά ως προς την εφαρμογή τους στο εμπόριο , τέχνες, βιομηχανία. Στοιχειώδεις γνώσεις στις ανθρωπολογικές και φυσιολογικές σπουδές. Από το πρώτο έτος θα διδάσκονται ιχνογραφία ,ζωγραφική, μουσική και μηχανική» .
Σχετικά με τα τεχνικά και επαγγελματικά διδάσκονταν «Μουσική εκκλησιαστική, φωνητική και οργανική, λεπτουργική και επιπλοποιία, σιδηρουργική, υποδηματοποιία, ραπτική, βαφική και τοιχογραφία, γεωπονία, οινοποιία, δενδροκομία και μελισσοτροφία, ανθοκομία και σηροτροφία».
Έτσι συνενώθηκαν τα Ορφανοτροφεία Πριγκήπου και Χάλκης το οποίο από πολύ νωρίς και για κάποιο διάστημα είχε δεχθεί τα κορίτσια του «Ορφανοτροφείου Συμεών Σινιόσογλου» τα οποία το 1927 μετέβησαν στο Ίδρυμα Βαλουκλή. Τελικά ενώθηκαν το 1942 στο Ορφανοτροφείο της Πριγκήπου .
Ξεκινά λοιπόν μια νέα εποχή για το Ρωμαίικο Σχολείο του Ορφανοτροφείου.
In his opening remarks, the project coordinator Mr. Laki Vingas stated that two symbols of the island, the Mimosa pudica and the Orphanage, brought together the people who participated with great enthusiasm and joy in this event. He also stressed the determination of the team to save the building because the preservation of this building is a debt to history and the people who lived in this area. He also mentioned the dynamics of the local community awaiting the restoration of this monument. Reference was also made to the restoration of the school building that will revive the prestige of the space in society and institutions. Mr. Erdem Gül, Mayor of the Princes 'Islands, highlighted that the restoration of this important building is a dream for both the Princes’ Islands and for Istanbul, for which the Municipality of the Princes' Islands will contribute in every possible way for its realisation. In the same vein, Mr. Halim Bulutoğlu, President of the Foundation of the Islands, stressed the importance of the Orphanage's participation in such an event, while Architect Korhan Gümüş underlined the power of these events to revive the building and the memory that surrounds it. The memory’s value was also emphasized by Prof. Eva Şarlak, a member of the Association for the Protection of Cultural Heritage (KMKD), who participated with her students from Işık University.
Following the event, the participants attended an open-air concert which was the culminating event of the two-day festival. They also visited the exhibition’s stands which included handicrafts on Mimosa pudica.
During the meeting, decisions were discussed and taken on the next steps for the implementation of immediate rescue measures based on the suggestions made by the responsible Council of Immovable Monuments and Antiquities (Anıtlar Kurulu).
Laki Vingas, the project coordinator of the Orphanage's Restoration project, had a meeting with members of our project committee in Athens, Greece in order to evaluate the on-going procedures to stabilize the building of the Orphanage, considering them of great priority, in order to stop the serious risk of collapse and further degradation of the building, as the first step for its restoration. In addition, they set a plan and new goals for 2022.
Laki Vingas, the project coordinator of the Orphanage's Restoration project, had a meeting with members of our project committee in Athens, Greece in order to evaluate the on-going procedures to stabilize the building of the Orphanage, considering them of great priority, in order to stop the serious risk of collapse and further degradation of the building, as the first step for its restoration. In addition, they set a plan and new goals for 2022.
On 9th November 2021, Prof. Dr. Eleftheria Tsakanika, consultant of our project, participated in the panel “What can history teach us?” of Woodlife Symposium, a three-day digital joint venture seminar with examples from Sweden and Turkey. The symposium was organized by The Circle, a research and production platform for architecture, art, and culture and its aim was to bring together Turkish and Swedish counterparts to discuss and be inspired by wooden architecture, promote sustainability and establish a future broad network of professionals in this field.
Mrs. Tsakanika, presenting as a case study the Greek Orphanage, underlined the value of timber constructions as they are sustainable, green, and resistible to earthquakes. Thus, she expressed her belief that the responsible counterparts should always make an effort to preserve the wooden buildings. Moreover, she mentioned that timber constructions can be a unique source of information necessary for other or future constructions. Specifically for the landmark of Buyukada, she emphasized that its restoration will be of great importance not only because it will save and secure the existence of this unique construction, but also because it will contribute highly to the rescue and preservation of the exceptional, but vulnerable for many reasons, timber architectural heritage of the Prince Islands. This is because the process of restoration (studies and realization of the project), will provide the principles and the know-how to the local community and authorities, to researchers, professionals, and local craftsmen and will trigger the restoration not only of the wooden buildings of the islands, but of Istanbul and of timber buildings in general, which consist a very important part of the architectural heritage of Turkey, and Europe.
Prof. Dr. Oğuz Ceylan, architect and consultant of our project, presents the famous architect of the Orphanage, Alexandre Vallaury, his contributions to the field of architecture, and the works he brought to the city of İstanbul.
The video was prepared within the scope of the project "Discovering Yenikoy".
A new chapter for the Recovery of the Greek Orphanage has been opened! Having as a goal to set a strong base for the new efforts which have started, the Ecumenical Patriarchate and the Greek Orphanage restoration project team organized 2-day meetings with experts on conservation, restoration, and management from Turkey, Greece, Italy, and USA.
On 17th October 2021, the experts who traveled to Istanbul to participate in the meetings visited the Site and witnessed the severe damages that the building has gone through. They had also meetings with local authorities, Mr. Mustafa Ayhan, the district governor, and Mr. Erdem Gül, the mayor as well as local actors of the Greek community of the island, His Eminence Metropolitan Dimitrios while they had the opportunity to exchange views with them about the current situation of the building and their hopes for its future restoration.
On 18th October 2021, a meeting with an interdisciplinary character took place at the Ecumenical Patriarchate with the presence of His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew who welcomed the experts and informed them about the history of the Orphanage as well as about the efforts of the Ecumenical Patriarchate to save the unique property. Mr. Laki Vingas, the coordinator of these efforts, gave a brief on the initiatives of the Greek Orphanage restoration project team, but also about the next essential steps in order to implement a sustainable and feasible project. An extensive discussion followed between the participants, who, each in his /her own field, presented their proposals for the necessary work and techniques to be followed for the rescue of the imposing wooden building complex.
During the meeting, the participants reached a consensus on the following:
-Urgent immediate actions for supporting the building should be taken in order to secure it.
-All the taken actions should reassure that the interventions will not cause further damages to the building.
-The future functions of the building should be hybrid ensuring the economic sustainability of the building.
-Setting a management and business plan is mandatory for the smooth implementation of the project.
-The creation of synergies with authorities and private entities is required.
-Applying for mid-size funding in order to support side activities that will promote the project.
The Ecumenical Patriarchate and the project team would like to thank once again all the participants who accepted our invitation and contributed greatly with their input to our efforts to bring back to Istanbul’s cultural life this monumental building.
Our team of consultants collaborates with BİMTAŞ having always as an aim to bring better results for the building. As priority has been set the necessary immediate measures.
Once again the biggest wooden building in Europe, a monument of great cultural and architectural importance, the Greek Orphanage came to the forefront on 27 August. But this time, the core of this event was not the past, the nostalgic perspective which reminds us how this building became the house of 5000 children and how it got abandoned after its closure in 1964. All the speakers of the event underlined the future of this iconic building.
Having as a goal to inform the wider audience about the ongoing process of building restoration, the Ecumenical Patriarchate invited experts, diplomats, representatives of NGOs and media while it hosted a series of speeches and a musical recital from the famous Greek composer Evanthia Rempoutsika. The Moderator of the event was the journalist Hakan Çelik who opened the event with his insightful remarks regarding the connection of this monument with the cultural heritage of the City. Laki Vingas, the restoration project coordinator, was the first speaker who summarized the actions taken for the restoration until now and stressed the need for the contribution of the state, the Patriarchate, local actors, and NGOs and their collaboration in order to keep this building alive and to bring it back to Istanbul cultural life. He also mentioned that in the very near future the Patriarchate will organize a meeting of experts and local actors with the aim to plan and exchange ideas regarding the future function of the building. Burçin Altınsay, the president of Europa Nostra Turkey was among the speakers. Mrs. Altınsay talked about the building as part of Europa Nostra’s list with the 7 most endangered cultural monuments and noticed that this monument is a great example of common cultural heritage. Afterward, Nazım Akkoyunlu, deputy manager of Bimtaş, the company which implemented the digital and survey drawing, gave a brief report of the results of their work. “A protective cover system and support elements should be placed in order to prevent the building from entering a demolition process,” he said.
Mr Halim Bulutoglu, president of the Princes’ Islands Foundation emphasized the efforts and the initiatives of the islands’ NGOs to protect and promote the islands’ cultural monuments as well as he proposed the idea of opening the Orphanage’s wider area as a center of cultural meetings which will attract the audience despite the final restoration of the building. Mayor of Princes’ Islands Mr Erdem Gül underlined also the importance of this building for the cultural life of the islands. Ahmet Demircan, the Deputy Minister of Culture and Tourism, explained that during his term as the Mayor of Beyoğlu, they worked to preserve the cultural richness of Istanbul and that they always saw religion, language, and cultural differences as a wealth. Therefore, he pointed out that this time will not be an exception and they will do their best to do their part to raise the building up.
Τhe final speech was made by the Ecumenical Patriarch Bartholomew who once again referred to the cultural and architectural asset as a heritage that can be passed on to the future generations with the restoration. “Known all over the world for its architectural features, this building is also a monument to social solidarity, progressive education, altruism, and compassion” he remarked “It is the tangible and historical form of these spiritual values which we desperately need today”.
Following the speeches, the Greek composer Evanthia Rempoutsika and her fellow musicians closed the event with wonderful melodies.
We would like to thank all the actors who contributed to the smooth implementation of this event and all the friends of the Orphanage who accepted our invitation and participated with enthusiasm in this event.
You can watch the event here.
The paper can be found in the archive of our website.
The book includes the research deducted by Mr. Alper, who had an important archive about the historical building and site. The first confrontation with the building goes back to 1991. The relationship which Mehmet Alper and his team established and their ongoing commitment of responsibility and interest with the structure they have monitored over the years have continued with certain intervals until the present day. The main objective of this study is to share archives, documents, and information they have compiled over the years with the pertinent parties in order to speed up the conservation process. An attempt to access all types of documents was made while meticulously researching its architectural history, whereas the compiled data was evaluated in the historical process flow. This research was initiated with written/printed / online scanning of local and foreign sources that produced works pertaining to the orphanage. The architect and his team collaborated with many academicians and specialists who had written valuable articles and papers such as Akillas Millas, Berrin Alper, Çelik Gülersoy, Hakkι Göktürk, Oğuz Ceylan, etc and the General Manager of the Ottoman Public Debt Administration, Edgar Vincent in order to access Ottoman documents and the Istanbul Metropolitan Municipality’s Ataturk Library to acquire maps and postcards of the Prinkipo Orphanage. Therefore, this research is an important effort to save the Orphanage's cultural heritage and to convey it to the future with the proper work.
On Monday, 31.5.21, the team of BİMTAŞ, the company which undertook the survey and digital documentation research of the building, delivered the survey drawings and all the necessary documentation to the team of the “Protection and Restoration of Buyukada Greek Orphanage” project. The team visited BİMTAŞ’s offices and checked the drawings. Despite the difficulties caused by the pandemic, the team of BİMTAŞ managed to stay close to the initial deadlines and to provide us with a large amount of valuable information. We would like to thank each one of the technical team for all the effort and the enthusiasm with which the team handled the project. Our next step is to apply to the Preservation Board for the approval of these drawings in order to continue with the restitution and restoration of the building.
On 5.3.2021, His Excellency Mr. Nikolaus Meyer-Landrut, Ambassador of the European Commission in Turkey, accompanied by the Deputy Head of Delegation Ms Eleftheria Pertzinidou, the Greek Ambassador Mr. Michalis Diamesis, the Political Adviser Ms Sema Kılıçer and the Press Officer of the European Commission in Turkey Ms Miray Akdağ, together with the Mayor of the Princes' Islands Mr. Erdem Gül and the Mayor of Maltepe Mr. Ali Kılıç, as well as CHP’s Eskişehir MP Mr. Utku Çakırözer, visited the building as part of the meeting program of the Ambassador in Istanbul. We briefed Mr Meyer-Landrut and the other attendees on the current state of the building and the steps being taken to restore it.
http://7mostendangered.eu/sites/the-prinkipo-greek-orphanage-princes-islands-turkey/
http://7mostendangered.eu/sites/the-prinkipo-greek-orphanage-princes-islands-turkey/
http://7mostendangered.eu/sites/the-prinkipo-greek-orphanage-princes-islands-turkey/